Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego

16 lutego 20213 stycznia 2023 Redakcja

Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego (GBPiZS) jest ogólnodostępną specjalistyczną biblioteka naukową, będącą samodzielną jednostką organizacyjną nadzorowaną przez Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii.

Od 2013 roku w skład GBPiZS wchodzą: Dział Zbiorów Pracy i Zabezpieczenia Społecznego (ul. Zabraniecka 8 L , Warszawa) oraz Dział Zbiorów dla Niewidomych (ul. Konwiktorska 7, Warszawa)

Siedziba GBPiZS przy ul. Zabranieckiej 8L w Warszawie

Zbiory z zakresu pracy i zabezpieczenia społecznego

Dział Zbiorów Pracy i Zabezpieczenia Społecznego gromadzi dorobek piśmienniczy z zakresu szeroko pojętych aspektów pracy zarówno w płaszczyźnie ekonomicznej jak i prawnej, socjalnej, psychologicznej i socjologicznej, polityki społecznej oraz szeroko pojętego zabezpieczenia społecznego. Księgozbiór jest stale powiększany o nowe pozycje.

Zbiory obejmują literaturę z zakresu:

organizacji pracy i zarządzania,
prawa pracy
zatrudnienia i problemów kwalifikacji kadr,
socjologii i psychologii pracy,
ubezpieczeń społecznych,
płac,
warunków bytu ludności,
statystyki pracy,
związków zawodowych i samorządów pracowniczych.

GBPiZS to jedyna biblioteka naukowa w Polsce specjalizująca się w powyższej tematyce.

Jej głównymi użytkownikami są pracownicy Ministerstw, pracownicy naukowi Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, szkół wyższych, kadra profesorska, pracownicy administracji rządowej oraz studenci, magistranci i doktoranci, a także wszyscy inni zainteresowani problematyką szeroko pojętej pracy.

Na księgozbiór składają się m.in:

wydawnictwa zwarte ok. 60 tys. wol.,
zasób czasopism krajowych i zagranicznych i ich zawartość od 1997 r. (w wyborze) – ok. 18 tys. wol., ok. 1000 tytułów.
publikacje Komitetu Pracy i Płac (wydane w XVIII, XIX i na początku XX wieku, w tym stare druki, najstarsze i najwartościowsze zbiory) – ok. 6,5 tys. wol. Są to publikacje z ubiegłego wieku, obejmujące piśmiennictwo zarówno sprzed, jak i po 1945 r., a także cenne i interesujące wydawnictwa z XIX stulecia. Poza tym czasopisma z zakresu pracy, ukazujące się na początku XX w.
publikacje Międzynarodowej Organizacji Pracy (wydawane od 1919 r.) – prawie kompletny zbiór.
wydawnictwa specjalne, na które składają się prace doktorskie przekazywane GBPiZS przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, a także raporty i sprawozdania Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz instytucji mu podległych.
Bibliografia Ekonomicznych i Społecznych Zagadnień Pracy, wydawana od 1964 (w 2020 r. ukazał się 50 rocznik) oraz bibliografie osobowe i monotematyczne wydawane przez GBPiZS w ramach prowadzonej działalności naukowej, wszystkie opracowywane przez zespół Ośrodka Informacji Naukowej.

Bibliografie osobowe i monotematyczne wydawane przez GBPiZS

Ponad połowa prenumerowanych czasopism zagranicznych to jedyne bądź drugie egzemplarze w kraju.

W siedzibie przy Zabranieckiej 8 L na osoby niewidome i słabowidzące czeka ClearReader+ – wielofunkcyjne, przenośne, proste w obsłudze urządzenie lektorskie, które za pomocą kamery, umieszczonej na składanym ramieniu, w ciągu kilku sekund skanuje dowolne teksty, a następnie odczytuje je naturalnie brzmiącym głosem syntetycznym.

ClearReader+ – wielofunkcyjne, przenośne, proste w obsłudze urządzenie lektorskie

ClearReader+ jest w stanie rozróżnić cztery języki i przetwarzać polski, angielski, niemiecki oraz francuski tekst. Wbudowane głośniki zapewniają wysokiej jakości dźwięk, natomiast po podłączeniu słuchawek użytkownik zyskuje możliwość dyskretnego odsłuchiwania skanowanych tekstów.

Zbiory dla niewidomych

Dział Zbiorów dla Niewidomych mieści się przy ul. Konwiktorskiej 7 w Warszawie. Utworzony w 2013 roku, przejął i rozwija 60-letnią działalność Biblioteki Centralnej Polskiego Związku Niewidomych. Prowadzi działalność w zakresie gromadzenia, udostępniania i adaptacji księgozbioru dla potrzeb czytelników z dysfunkcją wzroku i innych osób niepełnosprawnych, niemogących czytać zwykłego druku.

Budynek Działu Zbiorów dla Niewidomych ul. Konwiktorska 7

Zbiory DZdN stanowią głównie: literatura piękna dla dzieci, młodzieży i dorosłych, pozycje popularnonaukowe, jak również czasopisma środowiska osób niewidomych i słabowidzących. Dział Zbiorów dla Niewidomych gromadzi również i udostępnia filmy z audiodeskrypcją, zawierające dodatkową ścieżkę dźwiękową ze słownym opisem strony wizualnej na ekranie, oraz płyty muzyczne.

Książki brajlowskie

Zbiory mają formę zarówno publikacji drukowanych pismem Braille’a (ponad 6.600 tytułów, w tym blisko 500 podręczników), książek mówionych (ponad 10.400 tytułów): na płytach CD, w zapisie cyfrowym (standard Daisy, format Czytak) także kasetach magnetofonowych jak i publikacji w zwykłym druku – tyflologicznych o tematyce rehabilitacyjnej i społecznej dla osób z dysfunkcją wzroku – ponad 5.100 tytułów.

Zbiory wypożyczane są w siedzibie działu, wysyłkowo za pośrednictwem poczty oraz elektronicznie w autoryzowanym dostępie zdalnym do cyfrowych zasobów serwisu wypożyczeń on-line.

Dział Zbiorów dla Niewidomych świadczy także usługi skanowania książek na zamówienie czytelników, drukowania prostych tekstów w alfabecie Braille’a na indywidualne potrzeby czytelników.

Biblioteka cyfrowa – http://bc.gbpizs.gov.pl/dlibra

W 2015 r. przystąpiono do digitalizacji księgozbioru w celu stworzenia biblioteki cyfrowej i tym samym udostępnienia w wersji elektronicznej publikacji będących w posiadaniu GBPiZS.

Bibliotekę cyfrową uruchomiono w 2018 roku. W lutym 2021 liczba udostępnionych obiektów cyfrowych przekroczyła 4 tys. pozycji.

Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego – rys historyczny

Historia Głównej Biblioteki Pracy i Zabezpieczenia Społecznego sięga 1918 r., kiedy utworzono Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej, a w jego ramach specjalistyczną bibliotekę.

Pierwsza siedziba biblioteki w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej, 1927 rok.

Funkcjonowała ona w strukturze ministerstwa, później Komitetu Pracy i Płac. Liczący w 1920 r. 1000 woluminów księgozbiór Biblioteki był stopniowo wzbogacany poprzez systematyczne zakupy z funduszy Ministerstwa. W ten sposób stworzono jedną z najlepszych bibliotek specjalistycznych w ówczesnej Polsce.

Siedziba biblioteki w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej, ul. Długa 38/40, 1930 rok.

W 1939 r. księgozbiór Biblioteki liczył już 36 tys. woluminów. Niestety w czasie działań wojennych zbiory uległy prawie całkowitemu zniszczeniu. W 1941 roku Bibliotekę włączono do Oddziału III Biblioteki Państwowej (Staatsbibliothek Warschau) a księgozbiór złożono w gmachu Biblioteki Krasińskich. Nieznaczna część ocalonych zbiorów zachowała się do tej pory i jest przechowywana w Głównej Bibliotece Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.

Gmach Biblioteki Ordynacji Krasińskich przy ul Okólnik 9 - 1930 r. — Gmach Biblioteki Ordynacji Krasińskich przy ul Okólnik 9 – 1930 r.

W 1962 r. utworzono Działowy Ośrodek Informacji Naukowo-Technicznej i Ekonomicznej (INTE) działający w strukturze Instytutu Pracy. W Ośrodku zaczęto gromadzić książki, czasopisma, prace naukowe i inne materiały do szerokoprofilowych badań nad pracą. az podjęto próbę prezentacji polskiego dorobku piśmienniczego z zakresu ekonomicznych i społecznych zagadnień pracy. Działalność ukierunkowano na opracowywanie bibliografii, a tym samym na zaspokajanie potrzeb informacyjnych pracowników naukowych Instytutu Pracy, głównych użytkowników Ośrodka.

Trzecia siedziba, budynek przy ul. Mysiej 2, ok. 1960 r.

W lipcu 1970 roku Instytut Pracy został zlikwidowany, a Działowy Ośrodek INTE stał się częścią utworzonego Zakładu Badań Ekonomiki Pracy. 24 czerwca 1972 r. reaktywowano Instytut Pracy pod nazwą Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Działowy Ośrodek Informacji Naukowej Technicznej i Ekonomicznej zmienił wówczas nazwę na Bibliotekę Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.

4 grudnia 1973 r. zarządzeniem Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych powołano samodzielną jednostkę organizacyjną – Główną Bibliotekę Pracy i Zabezpieczania Społecznego. Od 5 stycznia 1974 r. Biblioteka posiada status biblioteki naukowej.

W 1999 r. włączono GBPiZS do ogólnokrajowej sieci bibliotecznej.

W 2012 r. za całokształt działalności na rzecz rozwoju bibliotekarstwa polskiego, upowszechnianie książki, GBPiZS otrzymała medal Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich „Bibliotheca Magna-Perennisque”.

Od 2013 r. GBPiZS działa w powiększonej strukturze, w jej skład wchodzą: Dział Zbiorów Pracy i Zabezpieczenia Społecznego oraz Dział Zbiorów dla Niewidomych.

Do 2020 roku Dział Zbiorów Pracy i Zabezpieczenia Społecznego GBPiZS mieścił się przy ul. Limanowskiego 23.